👸🏻💔6x6

3 сард 3 удаа ярилцлаганд орлоо. 3-ууланд нь тэнцээгүй арвин их амжилттай хаха. Хоёр нь нэгдүгээр ангид элсэх шалгалт. Нэг нь ажил дотроо өөр хэлтэс рүү. Учиргүй их ач холбогдол өгч, бэлдээгүй ч гэлээ, тэнцээгүй гэхээр урам хуга. Тэгээл маргааш нь мартаал. 

Ээжтэйгээ нэг сайн муудалцсан. Блог дээрээ өвөө, эмээ, аавынхаа тухай бичсэн хэрнээ ээжийгээ бичээгүйм байна лээ. Урам зориг өгдөг эмэгтэйгээ бичнэ үү гэсэн асуултанд хэд хэдэн хүн ээжийгээ бичсэн байхад би бол тэгж бодож үзээгүй. Ер нь бид хоёрын харилцаа бусад дийлэнх ээж охин хоёрынхоос өөр. Бас л нөгөө А, Б хоёр энд гарч ирнэ. А байхдаа ээжийн дуулгавартай охин, үгнээс нь гарахгүй, заавраас нь гажихгүй. Б харин ээжийн санаанд нийцэхгүй, дураараа, өөрийгөө илүү бодно. Эндээс л зөрчил үүсчээд байдын.

Харүки Мураками - Радио

Зохиол биш, богино бодлуудын түүвэр юмуу даа. Уншихад ёстой хөнгөхөн, амархан. Ер нь Муракамиг уншихаар дүрүүдтэй нь цуг амьдраад, ярилцаад байгаам шиг санагддаг. Энэ номонд мань эр өөрт тохиолдсон явдлууд, мэдрэмжүүдээ бичсэн болохоор яг л зохиолчтой өөрөө хууч хөөрөх мэт. "Орчлон ертөнцийг миний нүдээр ажиж чадах хэн нэгнийг би хүлээдэг" гэж хэлсэнчлэн, Муракамигаас өөртэйгээ ижил чанар олоод нээх гоё баяр хөөр төрөөд. Жишээ нь хотын гудамжаар юм ажиглаад гүйх дуртай нь, хүнд юм зааж чаддаггүй нь, өөр хүмүүс бол анзаарахгүй өнгөрөх энгийн, жижиг сажиг зүйлд ач холбогдол өгч анзаарсан байдаг нь гэх мэт. Монголын тухай 2 удаа дурдсан байсан: МИАТ-ын онгоц бараг үйлчилгээгүй унтлагын өрөө шиг, амар гсн. Бас модон жорлонгоос болоод хүндээр бие засаж чадахгүй зовсон тухайгаа. 

Энэ хаврыг санагдуулах дуу. Дуучин охин хүнд хаягдсан мэдрэмжээрээ өөрөө үг аяа зохиосон гэнэ. Ийм дуу зохиотлоо шаналж үзээгүй л яваа юм шиг. Сэтгэлийн өвдөлт биеийн өвдөлт болдгийг, тэр нь яг цээж урах мэт хэцүү байдгийг бол мэднэ, гэхдээ бүхэл бүтэн 6 жил хэн нэгнийг хүсэж хүлээж байгаагүй. Анх сонссон мөчөөс эхлээд л тасралтгүй сонсоол, дотор нь гүн ороод нэвчээд, сэлээд, живээд, эргэж бодит байдал руу гарч ирэхгүй тэндээ үлдчмээр тийм л дуу. 

What a week!

 Ажил дээр аудит ирээд, ажлаа шалгуулах нь таашаал өгөх зүйлсийн эхний 10 жагсаалтанд багтахгүй л байх, гэтэл аудитор маань дэлхийн хамгийн валиар зантай аудиторын шалгаруулалтанд тэргүүлсэн гар байж таардын, тээл стрессийн түвшин овоо ихэсчээл байжийтал машин эвдэрсэн хэрэг манддын, гол хариуцдаг байснаар нь нөхөр лүүгээ S.O.S хүстэл уурлангуутаа наанаа өөрөө шийд. Дүссс... Тэгжийтэл бага охин шалгуулсан сургуульдаа тэнцээгүй мэдээ түссс...Ингээл сэтгэл зүй дэх стресс үерлээд наассс. Угаасаа ч байнгын халиа тошоотой байдаг л даа. 

Тэхдээ өвчин зовлон л биш бол, энэ зэргийн асуудлыг давах хат суужээ. Асуудал биш шийдэл дээрээ төвлөрөөд /аая энийг ажлын ярилцлаганд хэрэглэж үзсэн, ёстой гоё үг/, боломжит арга хэмжээнүүдээ аваад, боломжгүйг нь тэр дор нь мартаад... Даваад гарсөөн. Сэтгэл гэдэг эрхтэн гэж яг үнэн. Өдөржин стрессдээд харьж явахад цээжний цаана нуль хөндүүр. Бөөн зодуур давсан юм шиг л. Нээх тэгтлээ зодуулж бол үзээгүй л дээ. Зүгээр тийм байдаг болуу гэж төсөөлөв.

Өнөөдөр дахиад нэг сургуулийн ярилцлага. Аав нь байхгүй гээд эмээг нь оролцуулаад гурвуулаа. Том охины их сургуулийн ярилцлага биш шүү. 6 наст л сургуульд орох гээд ингэж байна. Today монголд тэ, боловсрол болоод бодит байдал ийм л байна тэ. Согтсон нь мэдэгджийнүү хаха.

Тэхдээ байшдээ, 3 жилийн өмнө хүүгээ сургуульд бэлдэж, жилийн өмнөөс хол, үнэтэй цэцэрлэг рүү зөөж, ковидын үеэр хичээл давтуулж, хамаг хичээл зүтгэлээ зориулж байх үеийн сэтгэл зүй, өнөөдөр отгон охиноо сургуулийн ярилцлаганд оролцуулахаар бэлдэж байх үеийн сэтгэл зүй хоёр газар тэнгэр шиг ялгаатай болжээ. Юмыг илүү хөнгөн, тайван, учир зүйтэй, гэхдээ тохиромжтойгоор хүлээж авдаг болсон байна, чадах хүртлээ хийгээд, цааш нь урсгалд нь даатгаж мэддэг болсон байна. Энэ бүхэн төгсгөл биш, тэгтлээ шаналаад байх зүйл биш, эхлэл биш юмаа гэхэд зүгээр нэг дайраад өнгөрөх шат дамжлага юм, хүүхэд хаана ч сурлаа гэсэн өдөр тутмын хандлага, чармайлт, хичээл зүтгэл хамгийн чухал гэх мэт зүйлсийг ойлгож чадсандаа баярлам. 

Аливаа асуудалд хандах хандлага, шийдэх арга нь илүү цэцэн мэргэн "Wise men say" болсон нь аргагүй нас ахихын давуу тал юмуу даа. Адилхан нөхцөл байдалд илүү ухаалаг, зовлон шаналал багатай хариу үйлдэл үзүүлж сурснаа мэдрэх гоё бдын бн. 

Энэ дуу нь нээх хамааралгүй. Тэхдээ яахав оруулчий

3 жилийн өмнө хүүгээ ярилцлаганд нь оруулчаад сэтгэл амрах, хоосрох мэдрэмж хослоод бүтэн шил вино уугаад тасарч байсан түүхтэй. Энэ жил бас бүтэн шилийг бараг дуусгах гэж байна, уламжлалаа хадгалах нь зөв биздээ :)  Гэхдээ нэг шилийг уугаад тасрах нь байтугай блог дээрээ бичвэр оруулаад сууж байгаа нь бас л сүпер тэ. 

Алтан Орд - Монголчууд дэлхийг өөрчилсөн нь

 Уншсан номын сэтгэгдлээ бичдэг байсан сайт маань учир битүүлэг шалтгаанаар миний хамаг тэмдэглэлийг устгаад. Одооноос өөрийнхөө юман дээр бичиж байя гэж бодсон. 

Marie Favereau гэх франц түүхчийн бичсэн "Алтан Орд" номыг зориглон барьж авч дуусгав. Чин үнэнийг өчихөд, би түүхийн мэдлэг үнэн "нойл", монголын түүхээ бүр мэдэхгүй. Уншиж мэдэх сэн гэсэн хүсэл ч багатай нэг тиймэрхүү ойд төөрсөн орк хүн л дээ. Ийм зузаан түүхийн ном уншаад, бүр дуусгах юм гэж ёстой төсөөлөөгүй. Зохиогч нь Монголд ирж, уншигчидтай уулзаад, гарын үсэг зурж байгаа тухай мэдээ сонсоод яагаад ч юм сонирхол төрчихсөн. Шал сонин юмнаас trigger авдаг тархитай. Тэр зохиогч нь Франц хүн гэдэг бас нэмэлт болсон байх. Уг номыг уншиж байгаа хүнтэй ойрхон тааралдсаныг хэлэх үү, зээлж аваад уншиж эхэлсэн. 

Маш олон төрлийн эх сурвалж, баримтыг уйгагүй цуглуулж бичсэн, болсон явдлын учир шалтгаан логикийг ойлгомжтой, эмх замбараатай, цэгцтэй бичсэн нь маш их таалагдсан. Өмнө уншсан бүх түүхийн номыг нийлүүлснээс илүү их мэдлэгийг энэ номоос авсан мэт. Чингис хаан, түүний үе залгамжлагчид Их Монгол улсыг байгуулсан тухай л бүдэг бадаг мэддэг байснаас биш ууган хүү Зүчи нь хэрхэн өөрийн улсыг төвхнүүлж, цаашаа яаж хөгжин үргэлжилсэн тухай огт мэдэдгүй байсын байналээ. 

Зөвхөн газар нутгийг байлдан дагуулж, хүн амыг нь хядаад явдаг зэрлэг нүүдэлчид бус, арилжаа наймаа, татвар, улс төр болоод дипломат харилцааны ур чадварыг гарамгай эзэмшсэн, олон янзын үндэстэн ястныг эвтэй найртай засан товхинуулах ухаантай олон олон Монгол хаад Алтан Ордыг удирдаж, үүгээр дамжин бүс нутгийн болоод дэлхий дахины хөгжлийн голдирол бүхэлдээ өөрчлөгдсөн тухай онцгой сонирхолтой бичсэн ном байлаа.  Мэдээж эрх мэдлийн төлөө тэмцэлдээн, дотоодын зөрчил, хувь хүний шуналаас үүдсэн харамсалтай алдааг ч алгасалгүй багтаасан. Нийт Монгол улсыг биш, зөвхөн Алтан Ордыг томруулан судалж бичсэн болохоор хэт их үйл явдал дунд толгой эргэж самуурахгүй давуу талтай байсан. 

Нэг сонирхолтой хэсгийг нэмж бичмээр санагдлаа. Алтан ордын хаан болохын төлөө Ногай жанжин Тогтоатай хуйвалдан төрийн эргэлт хийдэг, энэ үйл явдлыг бүр дэргэд нь байсан юм шиг нарийвчлалтай бичсэн: Ногай жанжин нас дээр болж үхлээ хүлээж байгаа гэсэн цуу яриа тараагаад, үүнийгээ нотлох гэж элч нарын өмнө амандаа малын цус балгаж байгаад цусаар ханиаж үзүүлдэг. Тэгээд алтан ургийн ноёдтой эцсийн удаа уулзая гэж цуглуулаад зэр зэвсэггүй, хар сэжиг аваагүй найрлаж байхад нь Тогтоа гэнэт дайрч орон бүгдийг нь хүйс тэмтэрсэн тухай. Ингэж Тогтоа, Ногай жанжин хоёр эвсэлдэн төрийн эрх авсан боловч дараа нь өөр хоорондоо үхэлдэн тэмцэлдсэн байдаг. Иймэрхүү түүх өч төчнөөн давтагдсан. Заримдаа адал явдалт зохиол билүү андуурмаар...

Орчуулга үнэхээр төгс байлаа, дандаа ийм ном уншдаг болоосой!

Split

Нэг хүний бие сэтгэлд шал эсрэг тэсрэг хоёр хүн оршин байна гэж байх уу. Байхаар барах уу тэр хүн нь би өөрөө байвал яахуу?

Split гээд кино үзсэн үү, нэг хүний дотор олон ялгаатай ухамсар зэрэгцэн оршдог тухай гардаг? Нас хүйс, зан чанар, identity нь бүгд өөр. Аль хүчтэй нь нөгөө хэдийгээ дарангуйлж гарч ирээд байдаг. Миний хувьд бүр тийм экстрим биш ч, тэс өөр хоёр ааш араншин ээлжлээд байгааг анзаарах боллоо. 

А: Маш томоотой, намуухан, үг дуу цөөтэй. Хүлцэнгүй, дуулгавартай. Гэрээс гарах, гоёж гоодох, шоу цэнгээнд дургүй. Түгшимтгий, аймхай, шинэ зүйл турших, дассан орчноо өөрчлөх хүсэлгүй. Хэн нэгний нөмөр нөөлөг дор, хамгаалагдсан мэдрэмж авч энгийн, амгалан амьдрахыг эрхэмлэх ба үлгэр жишээ сайн ээж бол хүүхэддээ цаг зав, анхаарал, энергиэ зарцуулах ёстой, өөрийгөө мартсан ч хамаагүй гэх бодолтой. Сексийн дур хүсэл багатай, хайрцаглагдсан. 

Б: Сахилгагүй, оргилж дэвэрсэн, гаднаасаа мэдэгдэхгүй ч дотроо буцалдаг. Өөрийгөө сорих, challenge хийхээс буцахгүй. Танихгүй хүнтэй ярихаас эмээдэггүй, гадуур тэнэх дуртай, согтож манарах гоё гэж боддог. Өөрийнхөө хүчинд итгэдэг, үхэхээс өмнө харамсахгүйн тулд санасан зүйлээ хойш нь тавилгүй хэрэгжүүлэх зоригтой. Ээж нь өөрөө сэтгэл хангалуун байжийж хүүхдүүд нь жаргалтай байна гэж боддог, толинд хараад өөртөө таалагдаж байхыг хүсдэг. Юу л болвол болог, би чадлаараа хичээсэн дээ гэж тайвширч мэддэг. Эрх чөлөөнд дуртай, бүтээлч. Сээгсий хаха.

Миний амьдралын ихэнх үеийг А хэв шинж давамгайлж өнгөрөөсөн, харин сүүлийн үед Б нь.  Ялангуяа нөхөр архинд орж, хайр халамж нь эрс буурах үед дотор байсан хоёр маань зодолдоод, Б нь одоо миний ээлж гээд ил гарч ирэх болсымуу даа. 

Сая нөхөр буцаж ирээд хэсэг цуг байв. Эхний 7 хоног нь яг өмнөх шигээ байнга согтуу өнжсөн. Тэгснээ гэнэт ухаан ороод эв эрүүл, сав саруул, бүх юманд туслаад, халамжлаад, хүүхдүүдтэйгээ байнга тоглоод, яг л миний хүсэж байсан эр нөхрийн дүр зураг. Амьдралын гол өөр салаагаар урссан бол иймэрхүү байх байж дээ гэж, киноны трэйлэр үзэж байгаам шиг хэсэгхэн зуур харж мэдрэв. Энэ боломжийг алдалгүй А  хүч түрэн орж ирэв, тэгээд өчигдөр нөхрийг явангуут өдөржин намайг шаналгаж цээжийг өвтгөв. Хүүхдүүдтэйгээ тоглож байсан нь нүдэнд харагдаад, одоо мөддөө энэ хэд маань аавтайгаа ингэж цуг байхгүй гэж бодохоос өрөвдөөд нулимс асгараал байсан. Бас нөмөр нөөлөг, хамгаалагдсан мэдрэмж алга болчихсым шиг, одоо ойр тойронд найдах хүнгүй яана даа гэх мэт бодол дотроос хэмлээд, нэг өдрийг арай л гэж давлаа. 

Унтаад сэрсэн буцаад Б эргэн ирсэн бололтой. Би бүхнийг зохицуулж чадна, хүүхдүүддээ илүү сайн хандаж happy mom байхад хангалттай, угаасаа энэ бүх нөхцөл байдал миний буруу биш, нөхөр эндээ үлдлээ гэхэд архинаас гарч чадахгүй, бүх юм улам дордох байсан, тиймээс тэндээ өөрийгөө дайчлаад, донтолттойгоо тэмцээд байж байх нь илүү дээр гэх мэт бодлууд байраа эзэлж. Сая ирэхдээ нодлин уулзуулкээд чадаагүй сэтгэл засалчтай уулзаад, зөвлөгөө аваад, тэндээ очсон хойноо бас онлайнаар холбогдож байхаар болоод явсан. Донтолтоос гарахад орчин нөхцлөө өөрчлөх маш чухал байдаг юм гэсэн. 

А, Б хоёр бие биенээ ерөөсөө ойлгодоггүй. Б болсон үедээ А шиг тэнэг хүн бхгүй, А нь буцаад дийлэхээр хэзээ ч би Б гэж зантай байгаагүйм шиг л санагддаг. Тэхдээ хэдий А давамгайлсан байлаа ч, блог дээрээ Б зангаа ил гаргадаг, зүүдэндээ Б болж зүүдэлдэг байсан мэт. Би хувьдаа Б байх дуртай. Б байсаар дуусмаар байдаг. Б байснаараа өөрийнхөө потенциалыг илүү нээж, нөөц бололцоогоо ашиглаж, адал явдалтай, дурсамжтай, бүрэн дүүрэн амьдарч чадах юм шиг. Харин нөхөртэйгээ зохицож, сэтгэл хангалуун цуг байхын тулд А байхаас өөр аргагүй мэт. Б бол хэзээ ч нөхөр шиг хүнтэй жаргалтай байж чадахааргүй. Эсвэл би буруу бодож байж магадгүй, хэсэг хугацаанд яаж өөрчлөгдөхийг харж л байя даа.